Góry Świętokrzyskie, Łysogóry
[Góry Świętokrzyskie 15.03.2007 część 2]
Puszcza jest niczyja – nie moja ani twoja,
ani nasza, jeno boża, święta!
– Stefan Żeromski, Puszcza Jodłowa.
Ziemia świętokrzyska stała się inspiracją artystyczną mieszkających tu wybitnych twórców: Stefan Żeromski, Henryk Sienkiewicz, Mikołaj Rej, Jan Chryzostom Pasek, Witold Gombrowicz, Bolesław Prus.
Najsłynniejszy jest jednak Stefan Żeromski i jego Puszcza Jodłowa.
Znawcy dziejów ziemi, co jak niedosięgłe krety bobrują po warstwicach skorupy, latają niczym ptaki po lądach i morzach przeddziejów, a skaczą po tysiącleciach chyżo i pewnie, wmawiają we mnie, że zburzyszcze na szczycie Łysicy, osędziałe od mchów, utkane paprocią i kwieciem, że kwarzec świetlisty od miki i połyskliwy od górskiego kryształu, co w szczycie pasma zalega – tai w sobie odgnioty wielkookich raków morskich, zagrzęzłych ongi w piachach tego przed wiekami wybrzeża oceanu północy. – Stefan Żeromski, Puszcza Jodłowa.
Góry Świętokrzyskie tworzą piaskowce kwarcytowe, piaskowce osadowe, które powstały w okresie kambryjskim. Utworzyły się w skutek rozpadu innych gór, Semiramidów, po których pozostały niewielkie, prastare Góry Pieprzowe, w okolicach Sandomierza.
Piaskowiec kwarcytowy pochylony pod znacznym kątem wskutek ruchów górotworu.